Oryginalny tandem, który własnoręcznie próbuje rozwiązywać różne problemy, zwykle przy pomocy zupełnie niewłaściwych narzędzi, pojawił się po raz pierwszy w sierpniu 1976 w krótkim filmie Kuťáci (Monterzy). Pomysłodawcami byli reżyser Lubomír Beneš oraz scenarzysta i scenograf Vladimír Jiránek. Zanim jednak ten serial lalkowy podbił serca widzów, czekało go – niczym serialowych bohaterów – sporo perypetii.

Zakazany czerwony sweterek

W czasach normalizacji biedni majsterkowicze stali się celem ataków cenzorów, którzy zarzucali im niewystarczające uświadomienie socjalistyczne, a do tego w kolorach ich sweterków (czerwony i żółty) doszukiwali się żartów z komunistycznych mocarstw – ZSRR i Chin. Jeden z bohaterów przebrany więc został w sweterek zielony (czerwone wdzianko odzyskał dopiero po transformacji), ale i tak serial doczekał się pierwszej emisji telewizyjnej dopiero w roku 1982. Nosił wówczas tytuł ...A je to! (I to wszystko!) i towarzyszyła mu już charakterystyczna muzyka Petra Skoumala.

Aż do roku 1989 bohaterowie pozostawali bezimienni. Później zostali ochrzczeni jako Pat i Mat, i od tamtej pory w Czechach serial jest emitowany pod takim właśnie tytułem. Po śmierci Lubomíra Beneša w 1995 roku reżyserią zajął się jego syn, Marek Beneš.

Międzynarodowa kariera Pata i Mata

Serial, który bawił do łez katastrofami wywoływanymi przez domorosłych majsterkowiczów, szybko zdobył ogromną popularność. Nie tylko w Europie (oprócz Polski także w Niemczech, Holandii czy Norwegii), ale również w Azji (Iran) czy Ameryce Południowej (Brazylia). Doczekał się też prestiżowych międzynarodowych nagród – zdobył m.in. pierwsze miejsce w kategorii najlepszej animacji w serialu TV na World Animation Celebration in Agoura w USA w 1997 roku.

Do tej pory powstało ponad sto krótkich odcinków Sąsiadów. Postaci z serialu stały się tak rozpoznawalne, że zaczęły robić karierę w reklamie. Także polskiej – w 2009 roku Pat a Mat pojawili się w reklamie Link4, zaś w 2012 w reklamie serwisu ogłoszeń lokalnych Tablica.pl.

Znów na srebrnym ekranie

Oprócz krótkich odcinków powstały również trzy filmy pełnometrażowe z Patem i Matem w roli głównej: Pat a Mat ve filmu (Sąsiedzi w filmie) w 2016 roku, Pat a Mat znovu v akci (Sąsiedzi znowu w akcji) w 2018 oraz Pat a Mat: Zimní radovánky (Sąsiedzi: Zimowe zabawy), również w 2018.

5 grudnia dołączy do nich kolejny. Swoją premierę w Czechach ma wtedy pełnometrażowy film Pat a Mat: Kutilské trampoty (Sąsiedzi: Kłopoty majsterkowiczów). Jak zapowiadają twórcy, sympatyczni majsterkowicze wymyślą m.in. pułapkę na złodzieja, który kradnie im z ogrodu jabłka, wybudują własną myjnię samochodową i skonstruują nietypową maszynę latającą…

Jedno jest pewne: z sąsiadami nigdy nie będzie nudno.

[Anna Maślanka]
Fotografia: Patmat film s.r.o. / Wikimedia Commons