06 lutego 2020
W unikatowym duecie reżyserskim Ján Kadár (1918–1979) i Elmar Klos (1910–1993) zrealizowali w drugiej połowie ubiegłego wieku w sumie osiem pełnometrażowych filmów. Każdy z ich obrazów stał się dziełem. Najsłynniejszy z nich, Sklep przy głównej ulicy, przeszedł do historii kina m.in. jako pierwszy zdobywca Oscara dla filmu środkowoeuropejskiego.
- Mocną stroną Klosa było przygotowanie dramaturgiczne i montaż, Kadár z kolei wyróżniał się intuicją w kwestii naturalnego sposobu gry aktorskiej i skupiał się bardziej na technicznym wymiarze reżyserii. Ich wyjątkowe twórcze współbrzmienie było nagradzane na świecie, a ukoronowaniem tej współpracy był pierwszy w historii czechosłowackiej kinematografii Oscar za film Sklep przy głównej ulicy (Obchod na korze, 1965). Niestety nawet ten sukces nie uchronił obu filmowców przed artystycznym i społecznym odrzuceniem. Definitywny koniec ich i tak już ograniczonej przez cenzurę współpracy przyniosła tzw. normalizacja – zaznacza Martin Novosad, nasz dyrektor programowy po stronie czeskiej. - Emigracyjną karierę Kadára w USA, gdzie zdążył jeszcze nakręcić kilka godnych uwagi filmów, zakończyła ostatecznie podstępna choroba. Klos, który w totalitarnej Czechosłowacji został odsunięty przez władzę na margines, mógł się jedynie poświęcać teorii filmu i nigdy już nie wrócił do twórczości filmowej.
- Ich filmy jednak przetrwały i nawet po wielu latach stanowią jedne z najważniejszych dzieł czechosłowackiej kinematografii, które prezentują kraj w okresie ważnych przemian od lat 40. do 60. XX w. z perspektywy społeczno-politycznej i społecznej, ukazując wpływ wielkiej historii na życie zwykłego człowieka – dodaje Novosad.
W Cieszynie zobaczyć będzie można pięć filmów tego duetu:
Przystanek na peryferiach (1957) 88´,
Trzy życzenia (1958) 96´,
Śmierć nazywa się Engelchen (1963) 129’,
Oskarżony (1964) 91´
i Sklep przy głównej ulicy (1965) 128´.
